Η ανάκληση πραγματοποιείται προληπτικά λόγω υποψίας παρουσίας εργοταλκαλοειδών σε αλεύρι, ουσίας που μπορεί να προκαλέσει σοβαρά συμπτώματα όπως νευρικό κλονισμό, σπασμούς και διαταραχές στην κυκλοφορία του αίματος.
Ακόμη και τα πιο κοινά και καθημερινά τρόφιμα, όπως το ψωμί, δεν είναι πάντα αβλαβή και μπορούν να κρύβουν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των καταναλωτών. Παρά την ευρεία χρήση και την εικόνα τους ως ασφαλή, προϊόντα που φαίνονται αθώα μπορεί να περιέχουν τοξικές ουσίες ή να έχουν μολυνθεί κατά την παραγωγή, την αποθήκευση ή τη διανομή τους. Όπως δείχνουν οι ανακλήσεις και απανωτές ειδοποιήσεις των τελευταίων μηνών από πολλές χώρες στο ευρωπαϊκό σύστημα RASFF, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν αόρατο, επίμονο εχθρό που επιβιώνει σιωπηλά μέσα στο ψωμί. Τις τοξίνες της ερυσιβώδους όλυρας, γνωστές ως ergot alkaloids, αλκαλοειδή Ergot.
Στο πιο πρόσφατο περιστατικό, η Carrefour France ανακοίνωσε την εθελοντική ανάκληση μιας σειράς αρτοσκευασμάτων που είχαν πωληθεί αποκλειστικά στο κατάστημα Carrefour Soyaux μεταξύ 22 Οκτωβρίου και 20 Νοεμβρίου 2025. Η ανάκληση πραγματοποιείται προληπτικά λόγω υποψίας παρουσίας αλκαλοειδών ergot στο βασικό αλεύρι που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή των προϊόντων.
Οι κίνδυνοι για την υγεία
Τα αλκαλοειδή Ergot είναι τοξικές ουσίες που παράγονται από τον μύκητα Claviceps purpurea, ο οποίος προσβάλλει κυρίως δημητριακά όπως το σιτάρι, το κριθάρι και τη βρώμη. Ο μύκητας σχηματίζει σκληρές μαύρες μάζες πάνω στους καρπούς, γνωστές ως ergots ή σκληρές «στάχτες» δημητριακών, οι οποίες περιέχουν τα επικίνδυνα αλκαλοειδή. Η κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν αυτά τα αλκαλοειδή μπορεί να προκαλέσει σοβαρές δηλητηριάσεις, με συμπτώματα όπως διαταραχές στην κυκλοφορία του αίματος, μούδιασμα ή ακόμη και γάγγραινα σε σοβαρές περιπτώσεις, μυϊκούς σπασμούς, ναυτία, εμετό και διάρροια, ενώ σε έντονα περιστατικά μπορεί να εμφανιστούν ψυχολογικές και νευρολογικές διαταραχές.
Σήμερα, με τα αυστηρά μέτρα ελέγχου στα δημητριακά, η παρουσία της ερυσιβώτιδας στις τροφές έχει μειωθεί σημαντικά. Ωστόσο, χρησιμοποιείται στη φαρμακοβιομηχανία για την παραγωγή φαρμάκων (π.χ. για την αντιμετώπιση της ημικρανίας και των μεταγεννητικών αιμορραγιών).
Τα προϊόντα που ανακαλούνται περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων μπαγκέτες και μικρά ψωμάκια με τυρί Emmental τα οποία διατέθηκαν σε συσκευασία σακούλας και φυλάσσονται σε θερμοκρασία δωματίου. Οι καταναλωτές καλούνται να σταματήσουν άμεσα την κατανάλωση των προϊόντων, να τα επιστρέψουν στο σημείο πώλησης για επιστροφή χρημάτων ή καταστροφή. Η διαδικασία ανάκλησης θα διαρκέσει έως την Παρασκευή 9 Ιανουαρίου 2026.
Τοξικές ουσίες με μεγάλη ιστορία
Περισσότερα από 70 χρόνια πριν, στις 15 Αυγούστου 1951, ένα ξαφνικό ξέσπασμα εφιαλτικών παραισθήσεων σαρώνει το Pont-Saint-Esprit, μια γραφική κοινότητα στη νότια Γαλλία, αφήνοντας 5 νεκρούς και εκατοντάδες πληγέντες. Τις μέρες που ακολούθησαν, περισσότεροι από διακόσιοι άνθρωποι παραπονέθηκαν για ναυτία, πόνο στο στομάχι, αδύναμη αρτηριακή πίεση και αδύναμους σφυγμούς, κρύους ιδρώτες και χαμηλές θερμοκρασίες. Οι γιατροί εκείνη την εποχή κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το ψωμί σε ένα από τα αρτοποιεία της πόλης είχε μολυνθεί από μύκητα ερυσιβώδους, (αλκαλοειδή ergot) έναν δηλητηριώδη μύκητα που εμφανίζεται φυσικά στη σίκαλη. Μια διαφορετική εξήγηση, δίνει αρκετές δεκαετίες μετά, ένας Αμερικανός ερευνητής δημοσιογράφος, ο Hank Albarelli, ο οποίος αποκαλύπτει στοιχεία της CIA πως ουσιαστικά πραγματοποιούσε πειράματα δηλητηριάζοντας με LSD, τους κατοίκους της πόλης.
Λίγο μετά τα πρώτα συμπτώματα, στην πόλη επικράτησε πανδαιμόνιο. Στοιχεία των NewYorkTimes αναφέρουν χαρακτηριστικές εικόνες πραγματικής τρέλας: “Ένα κοριτσάκι ούρλιαξε καθώς το κυνηγούσαν λυσσασμένες τίγρεις. Μια γυναίκα έκλαιγε με λυγμούς για το πώς είχαν αλέσει τα παιδιά της σε λουκάνικα. Ένας μεγαλόσωμος άνδρας απέκρουσε τρομερά θηρία σπάζοντας τα έπιπλά του. Ένας σύζυγος και μια σύζυγος έτρεξαν τριγύρω κυνηγώντας ο ένας τον άλλον με μαχαίρια. Ακόμα και τα ντόπια ζώα είχαν τρελαθεί: Ένας σκύλος μασούσε πέτρες μέχρι να του σκάσουν τα δόντια. Οι πάπιες άρχισαν να βαδίζουν σαν πιγκουίνοι. Παντού, οι άνθρωποι έτρεχαν ξέφρενα καθώς προσπαθούσαν να αποφύγουν τις φανταστικές φλόγες. Ένας άνδρας, πεπεισμένος ότι τα κόκκινα φίδια καταβρόχθιζαν τον εγκέφαλό του, πήδηξε από ένα παράθυρο. Ένας άλλος φέρεται να πήδηξε από ένα παράθυρο, έσπασε και τα δύο πόδια, σηκώθηκε και συνέχισε να τρέχει. Έξω, ένας τοπικός ταχυδρομικός υπάλληλος παραπονέθηκε ότι συρρικνώνεται. Ένα άτομο έτρεξε στη λωρίδα, ισχυριζόμενος ότι τον κυνηγούσαν «ληστές με αυτιά γαϊδάρου». Κοντά στον ποταμό Ροδανό, ένας άνδρας, πεπεισμένος ότι ήταν σχοινοβάτης του τσίρκου, προσπάθησε να ισορροπήσει το δρόμο του στα καλώδια μιας κρεμαστής γέφυρας. Ένας άλλος προσπάθησε να πηδήξει στο ποτάμι, μόνο για να σωθεί από φίλους. «Είμαι νεκρός και το κεφάλι μου είναι από χαλκό και έχω φίδια στο στομάχι μου και με καίνε!» φώναξε”.
Υπήρχαν και κάποιοι ωστόσο, που είχαν μια πιο “χαρούμενη εμπειρία”. Μερικοί άνθρωποι, σύμφωνα με τους New York Times, “άκουσαν θεϊκά ρεφρέν, είδαν λαμπρά χρώματα… ο κόσμος τους φαινόταν όμορφος.”. Ήταν μια ιδιαίτερα παραγωγική εμπειρία για τον επικεφαλής των τοπικών αγροτών. co-op, ο οποίος άρχισε να γράφει εκατοντάδες σελίδες φωτεινής ποίησης.
Αλλά συνολικά, η σκηνή ήταν αποκαλυπτική. «Έχω δει υγιείς άνδρες και γυναίκες να τρομοκρατούνται ξαφνικά, να σκίζουν τα σεντόνια τους, να κρύβονται κάτω από τις κουβέρτες τους για να γλιτώσουν από παραισθήσεις», είπε ο δήμαρχος του Pont-Saint-Esprit, Albert Hébrard. Τα άσυλα γέμισαν με ανθρώπους τυλιγμένους με ζουρλομανδύα και δεμένους στα κρεβάτια. Σύμφωνα με το BritishMedicalJournal, «Κάθε προσπάθεια αυτοσυγκράτησης αύξανε την αναταραχή». Ένα απο τα χειρότερα συμπτώματα ήταν ότι όλοι είχαν αϋπνία και μύριζαν. «Μια κατάσταση ζάλης παρέμεινε συνοδευόμενη από άφθονη εφίδρωση και μια δυσάρεστη οσμή», ανέφερε το British Medical Journal. Οι άνθρωποι θα συγκρίνουν τη δυσοσμία με το άρωμα των νεκρών ποντικών. Για εκατοντάδες θύματα, εκεί σταμάτησε η ανεξήγητη μαζική ασθένεια. Για άλλους ήταν μόνο η αρχή. Δεκάδες άνθρωποι συνέχισαν να βιώνουν εφιαλτικές παραισθήσεις.
Οι πρώτες εξηγήσεις
Το καλοκαίρι του 1951 ήταν ιδιαίτερα υγρό και οι μύκητες της ερυσιβώδους αναπτύχθηκαν σε όλα τα χωράφια σίκαλης της χώρας. Τα μολυσμένα δημητριακά προέρχονται από το αρτοποιείο Roch Briand, όπου ένας μυλωνάς είχε χρησιμοποιήσει αλεύρι μολυσμένο από μύκητες, προκαλώντας εκτεταμένη δηλητηρίαση.
Σήμερα, η δηλητηρίαση από ερυσιβώτιο παραμένει η πιο κοινά αποδεκτή εξήγηση του τι συνέβη στο Pont-Saint-Esprit, αν και έχουν υπάρξει συγκρουόμενες θεωρίες. Λίγες εβδομάδες μετά το περιστατικό, ο πρόεδρος του συνδικάτου των μυλωνάδων της Γαλλίας, Πιερ Ζακόμπ, αρνήθηκε να αναγνωρίσει την εξήγηση για το ερέθισμα, ανέφερε το Reuters. Ο Jacob υποστήριξε ότι το ergot υπήρχε πάντα στο γαλλικό αλεύρι και, ως εκ τούτου, δεν μπορούσε να είναι υπεύθυνο. Για να αποδείξει την άποψή του, προσφέρθηκε να φάει μολυσμένο με ερυσιβώδες ψωμί μπροστά σε μια ομάδα ειδικών.
Άλλες θεωρίες κατηγόρησαν τον υδράργυρο, το μυκητοκτόνο και διάφορα άλλα είδη μυκήτων, ενώ μερικοί άλλοι ισχυρίστηκαν ότι ήταν το νερό που χρησιμοποιήθηκε για την παρασκευή του ψωμιού και όχι τα δημητριακά που είχαν μολυνθεί.
