Της Εύας Ζαχαριάδη
Μάνος Χατζιδάκις: Τα δύσκολα χρόνια του πολέμου και η φτώχεια
Η μεγαλύτερη μουσική αποκάλυψη στην Έλλαδα, ο Μάνος Χατζιδάκις, γεννημένος στην Ξάνθη, στις 23 Οκτωβρίου του 1925.
Ο πατέρας του ήταν ο Γεώργιος Χατζιδάκις και η μητέρα του, η Αλίκη Αρβανιτίδου. Οι γονείς του χώρισαν, το 1932, και η Αλίκη μαζί με τον Μάνο Χατζιδάκι και την αδερφή του μετακόμισαν οριστικά στην Αθήνα.
Στο ενδιάμεσο διάστημα, από την ηλικία των 4 χρόνων, έκανε μαθήματα πιάνου με δασκάλα την Αλτουνιάν. Μια δημοφιλής μουσικός στην Ξάνθη με καταγωγή από την Αρμενία. Ταυτόχρονα με τα μαθήματα πιάνου, έκανε και μαθήματα βιολιού και ακορντεόν.
Όταν ξέσπασε ο πόλεμος και έφτασε η κατοχή έκανε την άλλοτε εύπορη οικογένεια, να αντιμετωπίσει την φτώχεια. Ο Χατζιδάκις έπρεπε να κάνει μικροδουλειές για να βοηθήσει οικονομικά την οικογένεια του. Έκανε την δουλειά του παγοπώλη στο εργοστάσιο Φιξ, ξεφόρτωνε πράγματα στο λιμάνι του Πειραιά και σαν βοηθός νοσοκόμος στο στρατιωτικό νοσοκομείο. Οι πρώτοι του ακροατές ήταν ένα κοινό από τραυματισμένους φαντάρους που μόλις είχαν γυρίσει από το πεδίο μάχης.
Το 1945, είναι σημείο ορόσημο για τον μεγάλο μουσικοσυνθέτη. Στο πατάρι του Λουμίδη θα συναντηθεί για πρώτη φορά, με τους Νίκο Γκάτσο, Κάρολο Κουν, Νάνο Βαλαωρίτη κ.α. Μέσα από αυτά τα καλλιτεχνικά ραντεβού, έκαναν σχέδια και μοιραζόντουσαν ένα όραμα για την Ελλάδα που είχε καταστραφεί από τον πόλεμο. Αυτή ήταν η περίοδος που άρχισε να συνθέτει μουσικές για το θέατρο και έκανε το πρώτο μουσικό ντεμπούτο του στον κινηματογράφο με το έργο «Αδούλωτοι Σκλάβοι» του Βίων Παπαμιχάλη.
Ο δρόμος για το Όσκαρ που πήρε ο Μάνος Χατζιδάκις
Ο Μάνος Χατζιδάκις, το 1948 έδωσε την ρηξικέλευθη διάλεξη για το ρεμπέτικο τραγούδι που προκάλεσε θύελλα από αντιδράσεις στη συντηρητική Ελληνική κοινωνία. Διότι το ρεμπέτικο τραγούδι εκπροσωπούσε τη λαϊκή τάξη. Είχε απαγορευτεί και ήταν παράνομο. Η διάλεξη του Χατζιδάκι όμως άνοιξε ένα νέο παράθυρο στην ελληνική μουσική. Η ποιότητα του Χατζιδάκη και η πνευματικότητα που είχε σαν καλλιτέχνης έδωσε ανάσα στην μουσική σκηνή της Έλλαδας από τον συντηριτισμό. Δεν φοβήθηκε να δεί την ομορφιά του λαϊκού τραγουδιού που δεν έβλεπαν τα ωδεία, τα πανεπιστήμια,η πολιτεία και οι ελιτιστές.
Στα χρόνια που ακολούθησαν άρχισε να συνθέτει για τον εμπορικό κινηματογράφο. Κάποτε ο Χατζιδάκις σχολίασε το εξής στον Φίνο: Εσύ ξέρεις τι θα πει κακός κινηματογράφος αλλά τι θα πει καλός, δεν θα μάθεις ποτέ.
Η μεγάλη μουσική ιδιοφυΐα, το 1960 πήρε το Όσκαρ για τη μουσική στην ταινία «Ποτέ την Κυριακή». Ο Χατζιδάκις είχε σχολιάσει πως δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο, να σου έρθει μια επιτυχία, από εκεί που δεν το περιμένεις. Το φίλμ ήταν εμπορικό και τουριστικό και σε αυτό το πνεύμα δούλεψε πάνω στη σύνθεση της μουσικής. Ένας χαρισματικός συνθέτης με αστείρευτο ταλέντο, που μπόρεσε να συνδέσει αρμονικά την μουσική του στην λογική της ταινίας. Φυσικά το αποτέλεσμα ήταν η μελωδία του μπουζουκιού να γίνει γνωστή σε όλη την υφήλιο. Υπάρχουν πάρα πολλές διασκευές από το τραγούδι «Τα παιδιά του Πειραιά». Οι διασκευές αυτές τον ενοχλούσαν συνεχώς και αυτό τον έκανε να κινηθεί βιαστικά και να παραχωρήσει τα δικαιώματα από το τραγούδι στην «United Artists».
Ο Μάνος Χατζιδάκις και το τραγούδι που έδωσε για να φτιάξει τα δόντια του
Ο Μάνος Χατζιδάκις πίστευε ότι τα «Παιδιά του Πειραιά» δεν αντιπροσώπευε την μουσική του και τον ενοχλούσε όταν το πετύχενε στο ραδιόφωνο. Έκανε την σύνθεση του τραγουδιού αφού οι συντελεστές της ταινίας τον είχαν πιέσει αρκετά. Όταν του δόθηκε η ευκαιρία, πούλησε τα δικαιώματα από το τραγούδι για να διορθώσει τα δόντια του που ήταν σπασμένα από τον Πόλεμο.
Το 1975 ο Μάνος Χατζιδάκις θα εκτελέσει ως γενικός διευθυντής στην «Εθνική Λυρική Σκηνή» και διευθυντής στο «Τρίτο πρόγραμμα». Ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης μέσα από τις δουλειές αυτές, θα έκανε πράξη το όραμα του για την ελληνική μουσική σκήνη. Γι’ αυτό παρέμεινε στο ραδιόφωνο για επτά χρόνια. Την δουλειά την ανέλαβε όταν το αποτύπωμα της χούντας ήταν ακόμη φανερό στην τότε ΕΡΤ. Με τον χαρακτήρα του, το ύφος του και την ποιότητα του αυτό άλλαξε. Το κρατικό ραδιόφωνο ξεκίνησε να δέχεται αυτούς που αξίζουν πραγματικά και από εκεί δημιουργήθηκε μια καινούργια εποχή για το ελληνικό ραδιόφωνο. Μια εκπομπή, σημείο αναφοράς στην ιστορία το ελληνικού ραδιοφώνου, ήταν η παιδική εκπομπή «Εδώ λιλιπουπολη».
Ο Μάνος Χατζιδάκις ταξίδεψε στην οδό ονείρων στις 15 Ιουνίου του 1994 . Έφυγε από την ζωή, ηλικία 68 ετών, από έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Ολόκληρος ο ελληνικός λαός, ο πολιτικός και πνευματικός κόσμος της χώρας, βυθίστηκε σε βαρύ πένθος για την μεγάλη απώλεια της μεγαλύτερης μουσικής ιδιοφυΐας στην Ελλάδα.