Παύλος Βρέλλης: Το μουσείο με τα κέρινα ομοιώματα
Ο Παύλος Βρέλλης είναι εκείνος που δημιούργησε από το μηδέν το επιβλητικό Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Παύλου Βρέλλη, στην περιοχή Μπιζάνι, στα Ιωάννινα. Σε αυτό το μουσείο φιλοξενείται η ιστορία της Ελλάδος, όπου οι ήρωες του 1821 παίρνουν «σάρκα και οστά» μπροστά σου. Συνολικά, διαθέτει 150 κέρινα ομοιώματα σε 36 ιστορικά θέματα, εμπνευσμένα από σημαντικά γεγονότα της Ελληνικής Ιστορίας.
Ο γεννηθείς στις 25/03/1923 Παύλος Βρέλλης δημιούργησε το 1975 ένα μικρό πειραματικό χώρο, το εργαστήρι του, στο χωριό Μουζακαίοι, όπου ήταν το πατρικό του σπίτι κι είχε εκθέσει το πρώτο του θέμα, το «Κρυφό Σχολειό». Η δουλειά ήταν τόσο απαιτητική, που έπρεπε να βρει ένα μεγαλύτερο χώρο. Έτσι, αγόρασε 17 στρέμματα στην περιοχή Μπιζάνι και το 1983 άρχισε να φτιάχνει το Μουσείο που οραμαριζόταν, με μεράκι και αγάπη. Άνοιξε τις πόρτες του στις 31/07/1995 και είναι εκεί, μέχρι και σήμερα.
Το κτίριο, το οποίο είναι μέσα στη φύση, έχει μορφή Ηπειρωτικής αστικής φρουριακής αρχιτεκτονικής του 18ου αιώνα, είναι φτιαγμένο από πέτρα, χωρίζεται σε τέσσερα μέρη και η διαδρομή του είναι σαν μονοπάτι.
Όπως έχει αναφέρει ο ίδιος ο καλλιτέχνης, σέβεται την παράδοση, τον περιβάλλοντα χώρο (φύση) και τον επισκέπτη «που ανάλογα με τις γνώσεις και την αγάπη του, θα αποκαλύπτει ένα-ένα τα στοιχεία στην εξέλιξή τους, στη μερική και γενική θέα του όλου έργου».
Επίσης, έχει εξηγήσει πως «τον Φλεβάρη του 1983, αγόρασα στο χωριό Μπιζάνι 17 στρέμματα Γης, για να φτιάξω αυτό το Μουσείο. Ήμουν τότε 60 χρονών. Μέτρησα την αντοχή μου και την ανοχή μου.
Αυτά που βρήκα ήταν βράχια, ανώμαλο έδαφος με μεγάλες κλίσεις (πουθενά οριζόντια επιφάνεια), λίγες ασφάκες και πουρνάρια ’δω και ’κει και δυο μικρές γκορτσιές. Πουθενά δρόμος ή μονοπάτι δεν υπήρχε. Το πρώτο που ’κανα, ήταν να χαράξω δρόμους. Καθόρισα με μεγάλη προσοχή που θα γινόταν τα κτίρια.
Έτσι, όπως ανεβαίνουμε, χαράχτηκε δεξιά η άνοδος και αριστερά η κάθοδος/έξοδος. Χάραξα στο βουνό δρομάκια για τους πεζούς, για να χαρούν τη φύση και να συντομεύσουν την πορεία προς το Μουσείο. Φύτεψα δέντρα, λουλούδια, έβαλα θάμνους και άφησα να φαίνεται το τραχύ φυσικό έδαφος κάπου – κάπου.
Το κτίριο, είναι δικό μου σχέδιο. Το δούλεψα από πηγές που πήρα από τα παραδοσιακά μας αρχοντικά, στα Γιάννενα και στην Ήπειρο γενικότερα. Προσπαθώ από την αρχή να έχω μεγάλη ενότητα στην ποικιλία και να κρατήσω την αφανή αρμονία, το ρυθμό και το μέτρο, κατά το δυνατόν. Ενώ το κτίριο “διαβάζεται” εξωτερικά σαν σπίτι, εσωτερικά δε λειτουργεί έτσι».
Όσον αφορά τον εσωτερικό χώρο του κτιρίου, «ο όγκος διαρρυθμίζεται ανάλογα με τη θεματογραφία των 36 χώρων, ανομοιογενών και ανισοϋψών μεταξύ τους. Έτσι αναπτύσσονται, λειτουργικά, κατά τρόπο: παράλληλο, συνάλληλο (κοινή επιφάνεια ανάμεσα σε δυο θέματα), και διάλληλο (το ένα επίπεδο διέρχεται μέσω του άλλου).
Έγινε προεργασία με προοπτικά και αξονομετρικά σχέδια, και άρχισα να χαράζω στο δάπεδο, με μια κιμωλία, το πρώτο μου θέμα: τις Φυλακές (βρίσκονται 2,50 μέτρα πάνω από το δρόμο που ήρθαμε).
Υπολόγισα τις προεκτάσεις που θα είχε το πρώτο θέμα που άρχισα, στα υπόλοιπα. Δημιούργησα, τοίχους στήριξης γερούς με τούβλα, καθώς πεσσούς. Καθόριζα περάσματα και ανοίγματα για τα επάνω θέματα, αφήνοντας αναμονές για τη σύνδεσή τους. Μετά, μόνος μου, επένδυσα με πέτρα μερικά θέματα.
Στη συνέχεια χρωμάτισα τους χώρους, για να δώσω την ατμόσφαιρα του θέματος και στο τέλος τοποθέτησα τα κέρινα ομοιώματα, στις θέσεις που είχα προκαθορίσει. Μέτρο σύγκρισης για κάθε θέμα, είχα τον άνθρωπο».
Όπως προαναφέρθηκε, στο Μουσείο βρίσκονται κέρινα ομοιώματα με τους ήρωες του ’21. Συγκεκριμένα, εκθέματα από την Πρ