Το Μοναστήρι του Άγιου Εφραίμ στη Νέα Μάκρη είναι άρρηκτα δεμένο με το μαρτύριο της μουριάς που πέρασε ο Άγιος. Θεωρείται ένα από τα παλιότερα μοναστήρια της Αττικής, καθώς αριθμεί ήδη 11 αιώνες βίου. Πρόκειται για την Ιερά Μονή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, η Μονή του Αγίου Εφραίμ στη Νέα Μάκρη, η οποία δεσπόζει στο ίδιο ακριβώς σημείο από το 10ο αιώνα.
Το Μοναστήρι μπήκε στο στόχαστρο των Τούρκων κατακτητών και δέχτηκε συχνές επιθέσεις και πολλαπλές σφαγές των κληρικών του. Η βαρβαρότερη όλων όμως ήταν ο μαρτυρικός θάνατος του Αγίου Εφραίμ.
Πώς βρέθηκε το λείψανο του Αγίου Εφραίμ
Το Ιερό Λείψανο του Άγιου Οσιομάρτυρα Εφραίμ βρέθηκε το 1945 από τη Μοναχή Μακαρία, η οποία σύμφωνα με την θρησκευτική παράδοση, πήγε στα ερείπια της αρχαίας μονής του Ευαγγελισμού του Όρους Αμώνων, από θεία παρόρμηση για να ξεκινήσει την ανακατασκευή του παλαιού Ναού. Για πολλές μέρες σκεφτόταν ότι σε εκείνο το μέρος είχαν ζήσει Άγιοι Μοναχοί και προσευχόταν να της φανερωθεί κάποιος από αυτούς.
Μετά από μέρες άκουσε μια φωνή να της λέει “Σκάψε και θα βρεις αυτό που επιθυμείς” και της φανερώθηκε ένα σημείο στο προαύλιο του μοναστηριού. Στις 3 Ιανουαρίου του 1950 έχοντας κάποιον εργάτη για άλλες εργασίες στο μοναστήρι, τον έβαλε να σκάψει στο σημείο που είχε δει. Και τότε σχεδόν αμέσως αποκαλύφθηκαν κομμάτια από ένα μισογκρεμισμένο τζάκι και ένας τοίχος, που ήταν απόδειξη πως εκεί υπήρχε κελί μοναχού.
Συνεχίζοντας το σκάψιμο σε βάθος μόλις 1.5 μέτρου βρέθηκε το κεφάλι του Αγίου Εφραίμ. Ξάφνου όλος ο τόπος γέμισε με ευωδία. Ήταν 3/1/1950 και ώρα 9 το πρωί, όταν η ανασκαφή φανέρωσε όλο το σκήνωμα.
Ήταν φανερό ότι επρόκειτο για κληρικό γιατί το ράσο του είχε παραμείνει άθικτο. Ο Άγιος μετά από τη εκταφή του φανερώθηκε στη μοναχή για να την ευχαριστήσει και να της πει ότι το όνομα του είναι “Εφραίμ”.
Η ιστορία για το μαρτυρικό του θανατο έγινε γρήγορα γνωστή. Σήμερα, το μοναστήρι του Αγίου Εφραίμ είναι από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα στην Αττική και σε ολόκληρη την Ελλάδα, αφού έρχεται κόσμος από παντού για να προσευχηθεί και να κάνει τα τάματα του.
Ο βασανισμός του Αγίου
Ο Άγιος Εφραίμ είχε καταγωγή από τα Τρίκαλα Θεσσαλίας βρέθηκε στο μοναστήρι από μικρός για να γλυτώσει από το παιδομάζωμα. Το 1424 οι Τούρκοι μπήκαν στη Μονή και έσφαξαν όλους τους Πατέρες. Εκείνη την ημέρα ο Άγιος έλειπε γιατί είχε πάει στο βουνό σε μια σπηλιά για προσευχή. Όταν γύρισε αντίκρισε το αποτρόπαιο θέαμα και έθαψε μόνος τους συγκατοίκους του ιερωμένους.
Οι Τούρκοι όμως τον επόμενο χρόνο επανήλθαν στη Μονή και βρήκαν τον Άγιο, τον συνέλαβαν και τον βασάνισαν για 8,5 μήνες και στο τέλος τον κρέμασαν ανάποδα σε μια μουριά, η οποία υπάρχει μέχρι και σήμερα στο χώρο του Μοναστηριού. Τον τρύπησαν με ένα μεγάλο ξύλο αναμμένο στη κοιλιά και τον κάρφωσαν στο δέντρο με καρφιά. Ο Άγιος συνέχισε να προσεύχεται και τελείωσε μαρτυρικά στις 5 Μάϊου του 1426 σε ηλικία 42 χρονών.
Άγιος Εφραίμ: Η τοποθεσία της Μονής
Η Ιερά Μονή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, η Μονή του Αγίου Εφραίμ στη Νέα Μάκρη ευρίσκεται στο Όρος των Αμώμων (βουνό των καθαρών) – Πεντελικών, στην περιοχή της Ξυλοκέριζας, στην ανατολική πλευρά του Πεντελικού Όρους, στην ίδια ακριβώς θέση που κατείχε από τον 10ο μ.Χ.